1 Ár 2010 , þriðju daginn 1 9 . október, var í Félagsdómi í málinu nr. 7 /2010 Sjúkraliðafélag Íslands vegna Gunnvarar Sverrisdóttur, Sveinbjargar Steingrímsdóttur, Maríu Bal, Hafdísar Láru Halldórsdóttur, Ólafar Jóhannsdóttur, Guðfinnu Bjargar Kristinsdóttur, Ólafar Björgvinsdóttur og Ólavíu Lúðvíksdóttur gegn Garðvangi kveðinn upp svofelldur D Ó M U R : Mál þetta var dómtekið 24. ágúst sl. að loknum munnlegum málflutni ngi. Málið dæma Eggert Óskarsson, Arnfríður Einarsdóttir , Kristjana Jónsdótt ir, Gísli Gíslason og Guðni Á. Haraldsson. Stefnandi er Sjúkraliðafélag Íslands, Grensásvegi 16, Reykjavík, vegna Gunnvarar Sverrisdóttur, Sveinbjargar Steingrímsdóttur, M aríu Bal, Hafdísar Láru Halldórsdóttur, Ólafar Jóhannsdóttur, Guðfinnu Bjargar Kristinsdóttur, Ólafar Björgvinsdóttur og Ólavíu Lúðvíksdóttur. Stefndi er Garðvangur, Garðabraut 85, Garði. Dómkröfur stefnanda Að v iðurkennt verði að ákvarðanir Ga rðvangs, sem tilkynntar voru sjúkral iðum með bréfi, dags. 27. janúar 2009, um lækkun greiðslna vegna aksturs frá 15. febrúar 2009, og með bréfi , dags. 29. október 2009 , um að fella niður greiðslur vegna aksturs frá og með 1. febrúar 2010, séu andstæðar gre in 5.4.1 í kjarasamningi Sjúkraliðafélags Íslands og Samtaka fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu. Enn fremur að viðurkennt verði að sjúkraliðar, sem starfa á Garðvangi í Garði, en eru búsettir í Reykjanesbæ, Sandgerði eða Vogum, eigi, samkvæmt grein 5.4.1 í kjarasamningi Sjúkraliðafélags Íslands og Samtaka fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu, 2 rétt á því að stefndi sjái þeim fyrir ferðum til og frá vinnustað eða greiði þeim ferðakostnað, og að slíkar ferðir teljist til vinnutíma að því er nemur flutningstíma frá mörkum næsta aðalíbúðarsvæðis til vinnustaðar. Loks krefst stefnandi málskostnaðar úr hendi stefnda, þar með talið kostnaðar af greiðslu virðisaukaskatts af lögmannsþóknun. Dómkröfur stefnda Þess er krafist að stefndi verði sýknaður af dómkröfum stef nanda . Þess er og krafist að stefnandi verði dæmdur til að greiða stefnda málskostnað að teknu tilliti til virðisaukaskatts á málflutningsþóknun. Málavextir Sjúkraliðafélag Íslands (hér eftir SLFÍ) er fagstéttarfélag sjúkraliða og er aðili að Bandalag i starfsmanna ríkis og bæja, BSRB. Stefndi, Garðvangur, er rekstraraðili hjúkrunar - og dvalarheimila fyrir aldraða, annars vegar Garðvangs í s veitarfélaginu Garði og Hlévangs , sem er staðsett ur í Reykjanesbæ. Garðvangur er aðili að Samtökum fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu ( SFH ) . Þeir átta einstaklingar, sem taldir eru upp í kröfugerð, eru sjúkraliðar sem starfa hjá Garðvangi. Um laun og önnur kjör þeirra fer samkvæmt kjarasamningi Samtaka fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu og Sjúkraliðafélags Íslands. E ru tilgreindir sjúkraliðar búsetti r utan Garðs. Nánar tiltekið eru heimilisföng þeirra þessi: Gunnvör Sverrisdóttir Norðurgarði 6, 230 Reykjanesbæ Sveinbjörg Steingrímsdóttir Heiðarholti 16, 230 Reykjanesbæ María Bal Hringbraut, 230 Reykjanesbæ Hafdís Lára Halldórsdóttir Ásabraut 15, 230 Reykjanesbæ Ólöf Jóhannsdóttir Njarðvíkurbraut 11, 260 Reykjanesbæ Guðfinna Björg Kristinsdóttir Njarðvíkurbraut 22, 260 Reykjanesbæ Ólöf Björgvinsdóttir Ásabraut 11, 245 Sandgerði Ólavía Lúðvíksdóttir Hjallagötu 1, 245 Sandgerði Fram til ársins 2009 greiddi stefndi sjúkraliðum, sem búsettir eru utan Garðs og starfa á Garðvangi, ferðakostnað. Sama gilti um sjúkraliða sem búsettir eru utan Reykj anesbæjar og starfa hjá Hlévangi . Byggðust þær greiðslur á ákvæði 5.4.1 í kjarasamningi Samtaka fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu og Sjúkraliðafélags Íslands aðila, en ákvæðið er svohljóðandi samkvæmt síðast gildandi kjarasamningi aðila : Vinni starfsmaður fjarri leiðum almenningsvagna skal vinnuveitandi sjá hon um fyrir ferðum til og frá vinnustað eða greiða honum ferðakostnað. Slíkar ferðir teljast 3 til vinnutíma, að því er nemur flutningstíma frá mörkum næsta aðalíbúðarsvæðis til vinnustaðar. Með bréfi, dags. 27. janúar 2009 , tilkynnti Finnbogi Björnsson, fra mkvæmdastjór i stefnda, sjúkraliðunum að vegna tek ju lækkunar væri nauðsynlegt að dr aga úr kostnaði og að tekin hefði verið ákvörðun um að lækka greiðslur vegna aksturs. Frá og með 15. febrúar 2009 skyldi greiða kílómetra vegna hverrar vaktar þannig: Reyk janesbær - Garður 8 km Sandgerði - Garður 4 km Sandgerði - Reykjanesbær 7 km Vogar - Garður 24 km Vogar - Reykjanesbær 16 km Stefndi bendir á að hér hafi verið um að ræða einf alda leiðréttingu á kílómetrum samkvæmt mælingum. Hafi kílómetratalan verið miðuð við uppgefna kílómetra hjá Sambandi sveitarfélaga á Suðurnesjum. Þá hafi verið litið til þess að samgöngu m almenningsvagna hafði verið komið á fót hjá sveitarfélögunum á Suðurnesjum og forsendur greiðslna ve gna aksturs því brostnar. Þá hafi komið fra m hagræðingarkrafa frá Ríkissjóði vegna efnahagsástandsins í landinu með niðurskurði ásamt lækkun tekna. Með bréfi, dags. 4. maí 2009, mótmælti lögmaður SLFÍ þessari ákvörðun og skoraði á stefnda að draga ákvörðunina til baka . Í bréfinu er vakin athygli á áðurnefndu ákvæði í kjarasamningi félagsins og að með ákvörðuninni verði brotið gegn því, bæði hvað varðar greiðslu ferðakostnaðar og með því að greiða ekki laun fyrir ferðatíma. Stefnandi kveður hins vegar hafa komið í ljós við nánari athugun að aldrei hafi verið greitt fyrir ferðatíma. Stefnandi kveður stefnda hafa tekið málið til athugunar en ákvörðunin hafi ekki verið dregin til baka. M eð bréfi , dags. 29. október 2009 , tilkynnti framkvæmdastjóri stefnda að frá og með 1. febrúar 2010 yrðu allar akstu rsgreiðslur felldar niður. Kveður stefndi þá hafa verið litið til þess að þann 1. september 2009 hafi verið gerð ný tímatafla fyrir almenningsvagna í sveitarfélögunum Garði og Sandgerði og hafi þeir tengst almenningsvögnum Reykjanesbæjar. Hafi því verið my ndað nýtt l eiðakerfi fyrir a lmenningsvagna á þessu svæði. Leitað hafi verið til forsvarsmanna Garðvangs við u ndirbúning þessa nýja leiðarkerfis almenningsvagna og það sérstaklega hannað með tilliti til starfsmanna Garðvangs og Hlévangs. Í beinu framh aldi af þessari breytingu á leiðakerfi almenningsvagna á Suðurnesjum hafi verið ákveðið að fella niður greiðslur vegna aksturs til og frá vinnu 4 frá og með 1. febrúar 2010 . Mun stefnandi ekki hafa mótmælt þessari ákvörðun sérstaklega fyrr en stefna var gefin út í máli þessu. Málsástæður stefnanda og lagarök Stefnandi kveður ágreiningsefni aðila lúta að túlkun á ákvæðum kjarasamnings og eiga undir Félagsdóm, sbr. 2. tl. 1. mgr. 44. gr. laga nr. 80/1938. Stefnandi byggir kröfur sínar á því að með því að framf ylgja ákvörðununum, sem um sé deilt í málinu, hafi stefndi brotið gegn ák væði gr. 5.4.1 í kjarasamningi Samtaka fyrirtækja í heilbrigðisþjónu s tu og Sjúkraliðafélags Íslands og þar með virt að vettugi kjarasamningsbundin réttindi sjúkraliðanna. Stefnandi b endir enn fremur á að innan við ár sé síðan Félagsdómur dæmdi í máli nr. 5/2009, sem hann telur vera algerlega sambærilegt. Þar hafi verið deilt um skýringu á samhljóða ákvæði í kjarasamningi SLFÍ og fjármálaráðherra f. h. ríkissjó ðs. Kjarasamningur máls aðila sé gerður að fyrirmynd þess samnings. Í málinu hafi ákvörðun Heilbrigðisstofnunar Suðurnesja , um að hætta að sjá sjúkraliðum, sem starfa á Víðihlíð í Grindavík en eru búsettir í Reykjanesbæ, fyrir keyrslu, talin vera andstæð umræddu kjarasamningsákv æði. Stefnandi vísar einnig, hvað greiðslu ferðakostnaðar varðar, til áralangrar framkvæmdar á kjarasamningsákvæðinu hj á stefnda. H vað varðar vinnutíma telur stefnandi að framkvæmd stefnda hafi verið andstæð kjarasamningsákvæ ðinu, en forsvarsmönnum SLF Í hafi ekki verið kunnugt um hana. Kjarasamningsákvæðum verði ekki sagt upp með þei m hætti, sem gert hafi verið með bréf um framkvæmdastjóra stefnda, dags. 27. janúar 2009 og 29. október 2009 . Aðstæður í þjóðfélagi réttlæti ekki brot eða einhliða upps agnir á einstökum kjarasam ningsákvæðum. Að síðustu vísar stefnandi til meginreglna samninga - og vinnuréttar um túlkun kjarasamninga og meginr eglu vinnuréttar, sem m.a. komi fram í 1. gr. laga nr. 55/1980 um starfskjör l aunþega, að kjarasamningur feli í sé r lágmarkskjör og hvers kyns samnin gar um lægri eða lakari kjör séu ógildir. Um málskostnaðarkröfu sína vísar stefnandi til 130. sbr. 129. gr. laga nr. 91/1991, um me ðferð einkamála. Stefnandi kveðst ekki hafa frádráttarrétt vegna kostna ðar af virðisaukaskatti af aðkeyptri lögmannsþjónustu. Málsástæður stefnda og lagarök Stefndi krefst sýknu af dómkröfum stefnanda þar sem ákvörðun stefnda, um lækku n á greiðslum vegna aksturs samkvæmt bréfi , dags. 15. febrúar 2009 , byggist á leiðrétting um á mælingu á kílómetra til og frá vinnu frá Reykjanesbæ til Garðs og frá Sandgerði til Garðs. Í þessu tilfelli hafi verið fengnar upplýsingar frá Sambandi sveitarfélaga á Suðurnesjum um fjarlægð irnar og á grundvelli þeirra hafi sjúkraliðum verið greitt . 5 Snúist ágreiningur með aðilum fyrst og fremst um mæling ar á kílómetrum en stefndi hafi talið rétt að leiðrétta vegalengdirnar ásamt því að lækka greiðslu r nar þar sem þá þegar hafi verið komið á alm annavagnakerfi á Suðurnesjum. Stefndi hafi talið rétt á þe ssum tímapunkti að fella ekki alveg niður greiðslur vegna aksturs heldur taka þetta í tveimur þrepum. Þá hafi einnig áður verið komin fram krafa ríkisvald sins um hagræðingu í rekstri og tekjur stefnda höfðu lækkað . Til að mæta þessar i kröfu hafi stefndi á kveðið að lækka greiðslur vegna akstur s starfsmanna á árinu 2009. Hafi stefndi metið það svo að frekar ætti að lækka umframkjör starfsmanna fremur en að beita almenn ri lækkun launa eða breyta starfshlutföllum starfsmanna til lækkunar. Þá sé krafist sýknu af dómkröfum stefnanda á þeim grundvelli að þar sem ákvörðun stefnda um að fella niður greiðslur vegna akstur s frá 1. fe brúar 2010 byggist á því að samkvæmt nýju lei ðarkerfi almenningsvagna, sem sé byggt upp fyrir starfsme nn stefnda, þá sé það ekki lengur skylda stefnda samkvæmt ákvæðum kjarasamnings aðila, ákvæði nr. 5.4.1 , að greiða fyrir akstur starfsmanna né að greiða laun fyrir flutningstímann frá mörkum næsta aðalíbúðarsvæðis til vinnusta ðar, þar sem vinnustaðurinn sé ekki lengur fjarri leiðum almenn ingsvagna. Þetta eigi sérstaklega við núna eftir þær breyti ngar sem urðu á almenningsvagna kerfinu á Suðurnesjum. Með nýju leiðarkerfi a lmenningsvagna á Suðurnesjum hafi sérstaklega verið tekið tillit til starfsmanna stefnda hvað varðar samgöngur ti l og fr á vinnu. Í framlagðri tímatöflu almenningsvagnanna komi skýrt fram að almenningsvagn fari frá Reykjanesbæ og sé biðstöð við Garðvang , merkt Krókvellir í s k jalinu, og sé hún s taðsett beint á móti Garðvangi. Þá byggist sýknukrafa stefnda enn fremur á því að byggðin á Suðurnesjum sé orðin einn heildaríbúðarkjarni með fullkomnum samgöngum á milli bæjarfélaga og hverf a inna n hvers sveitarfélags. Séu því engar forsendur til að greiða starfsmönnum stefnda akstur né laun er nemi flutningstíma á milli marka næst a aðalíbúðarsvæðis til vinnustaðar. Þá vísar stefn di til þeirra r framkvæmdar sem sé á höfuðborgar svæðinu en þar tíðki st ekki að greitt sé sérstakleg a fyrir akstur eða laun er nemi flutningstíma á milli marka næsta aðalíbúðarsvæðis til vinnustaðar. Eðlil egast sé að miða við framkvæmdina á því svæði þegar Suðurnesjasvæðið sé metið í þessu samhengi. Stefndi mótmæli því sem fram komi í stefnu að h ann hafi brotið gegn ákvæðum greinar 5.4. 1 í kjarasamningi og virt að vettugi kjarasamningsbundi n réttindi sjú kraliðanna. Það sé ekki rétt. Stefndi hafi sent sjúkraliðum sem starfa hjá stefn d a bréf og tilkynnt þeim að með breytingum á leiðum almenningsvagna væri ekki lengur fyrir hendi skilyrði til greiðslu fyrir akstur og laun er nemi fl utningstíma starfsmanna. Þá sé því mótmælt að dómur Félagsdóms í málinu nr. 5/2009 hafi 6 fordæmisgildi þar sem engar almennisvagnasamgöngur séu á milli Grindav íkur og Reykjanesbæjar og því séu málin ólík. Hvað varðar upps ögn á kjarasamningsákvæðum þá sé stefnda ljóst að hún verði e kki ge r ð með bréfi einu saman. Hitt sé annað mál að starfsmenn stefnda, þ.e. sjúkraliðar , hafi fengið greiðslur samkvæmt ákvæði kjarasamningsins þe gar engar almenningsvagna samgöngur voru fyrir hendi á milli sveitarfélaga nna á Suðurnesjum. Það hafi breyst m eð nýju samgöngukerfi sem hafi verið sett á stofn á árinu 2009 og síðan fullhannað þann 1. septe mber 2009. Á grundvelli þess hafi verið ákveðið að tilkynna starfsmönnum stefnda, þ.e. stefnendum , þessa breytingu og niðurfellingu á greiðslum vegna aksturs og launa í flutningstí ma . Einhliða uppsögnin byggist á því að ákvæði kjarasamningsins eigi ekki lengur við um starfsmenn s tefnda , þ.e. sjúkraliðana. Því sé mótmælt að stefndi hafi brotið gegn kjarasamningnum með einhliða ákvörðun sinni að fella niður umframk jör starfsmanna sinna þar sem skilyrði þeirra voru ekki lengur fyrir hendi. Stefndi vísar , kröfum sínum til stuðnings , til almennra reglna vinnuréttar um gagnkvæma skyldu atvinnurekanda og starfsmanns til að lúta ráðningarsamningi aðila. Hvað varðar mál skostnaðarkröfu stefnda er vísað til XXI. kafla laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Um virðisaukaskatt vísast til laga um virðisaukaskatt nr. 50/1988. Niðurstaða M ál þetta á undir Félagsdóm samkvæmt 3. tölul. 1. mgr. 26. gr. laga nr. 94 /198 6 um kjar asamninga opinberra starfsmanna . Í grein 5.4.1 í kjarasamningi Samtaka fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu og Sjúkraliðafélags Íslands segir að v inni starfsmaður fjarri leiðum almenningsvagna skal vinnuveitandi sjá honum fyrir ferðum til og frá vinnu stað eða greiða honum ferðakostnað. Teljist slíkar ferðir til vinnutíma, að því er nemur flutningstíma frá mörkum næsta a ðalíbúðarsvæðis til vinnustaðar. Fyrir liggur að fram til ársins 2009 greiddi stefndi þeim sjúkraliðum ferðakostnað sem búsettir voru utan Gar ðs. Hinn 15. febrúar 2009 voru þessar greiðslur lækkaðar en felldar niður frá og með 1. febrúar 2010. Eins og viðurkennt er af hálfu stefnda í greinargerð hans verður kjarasamningsákvæði ekki sagt upp einhliða með bréfi. Stefndi kveðst hins vegar byggja s ýknukröfu sína á því að umdeilt kjarasamningsákvæði eigi ekki lengur við þar sem nýtt samgöngukerfi hafi verið tekið í notkun og verið fullhannað hinn 1. september 2009. A lmenningsvagnar fara 10 ferðir á dag á milli Reykjanesbæjar og Garðs. Enda þótt reynt hafi verið, með samkomulagi við stjórnendur á Garðvangi, að láta ferðir 7 vagnanna falla að vaktaskiptum hjá stefnda, liggur fyrir, þegar borin er saman tímatafla almenningsvagnanna og yfirlit yfir vaktir hjá stefnda, að ferðir vagnanna eru of stopula r til þess að unnt sé að víkja með öllu frá ákvæðum greinar 5.4.1 í kjarasamningi. E inkum á þetta við um lok kvöldvakta og upphaf næturvakta. Finnbogi Björnsson , framkvæmdastjóri fyrir dvalarheimili aldraðra á Suðurnesjum, sem rekur Garðvang, bar fyrir dó mi að stjórnendum hafi alltaf verið ljóst að almenningsvagnar myndu ekki geta dekkað allar vaktir og öll vaktaskipti . Það takist ekki seint á kvöldin og um helgar en þá séu ferðirnar aðeins færri. Kvað hann stjórnendum vera ljóst að ekki væri hægt að fel la þessar greiðslur niður í öllum tilvikum. Þegar áætlunarvagnar gangi ekki verði að grípa til annarra ráða. Þessi afstaða kemur einnig fram í bréfi stefnda, dags. 2 9 . október 2009, til sjúkraliðanna en ð leita við starfsmenn vegna Þrátt fyrir þessa afstöðu stjórnenda liggur fyrir , samkvæmt framburði Finnboga , að sjúkraliðar hafa ekki fengið greiddan ferðakostnað f rá 1. febrúar 2010. Þá hefur stefndi ekki sýnt fram á að samkomulags hafi verið leitað við stefnendur um þessi atriði. Telja verður a ð ákvæði greinar 5.4.1 í kjarasamningi aðila eigi við um þann ferðakostnað sem stefnendur hafa fengið greiddan enda ekki sýnt fram á að sú tilhögun hafi við annan grundvöll að styðjast. Er því lag t til grundvallar að um starfskjör stefnenda fari samkvæmt kjarasamningsákvæði þessu . Í ljósi þess, sem að framan er rakið, telst s ú einhliða ákvörðun stefnda að hætta að greiða umræddum starfsmönnum ferðakostnað frá og með 1. febrúar 2010 andstæð greindu kjarasamningsákvæði og samrýmist hún heldur ekki venjubundinni framkvæmd þess. Í greinargerð stefnda segir að með bréfi , 27. janúar 2009, hafi stefndi ákveðið að taka upp nýtt viðmið á greiddum kílómetrum vegna aksturs sjúkraliða á Garðvangi. Af því verðu r ráðið að fyrir þann tíma hafi greiðslur verið miðaðar við ákveðinn kílómetrafjölda. Í bréfi sínu 27. janúar 2009 til stafsmanna segir stefndi að nauðsynlegt sé að draga úr kostnaði og af þeim sökum hafi verið tekin ákvörðun um að lækka greiðslur vegna ak sturs. Með vísan til framanritaðs þykir þessi röksemdafærsla ekki réttlæta þá einhliða ákvörðun stefnda að lækka greiðslur vegna ferðakostnaðar sem tíðkast höfðu fram að þeim tíma. T elst stefndi með þessari ákvörðun sinni hafa brotið gegn ákvæði 5.4.1 í kj arasamningi aðila. Í samræmi við kjarasamningsákvæði þetta verður fallist á þá kröfu s tefnand a að viðurkenn t verði að ferðir til og frá vinnustað teljist til vinnutíma að því er nemur flutningstíma frá mörku m næsta a ðalíbúðarsvæðis til vinnustaðar . Samk væmt framansögðu verða kröfur stefnanda teknar til greina , eins og nánar greinir í dómsorði. 8 Samkvæmt þessum úrslitum málsins verður stefnda gert að greiða stefnanda 300.000 krónur í málskostnað. D Ó M S O R Ð : Viðurkennt er að ákvarðanir Garðvang s, sem tilkynntar voru sjúkraliðum með bréfi, dags. 27. janúar 2009, um lækkun greiðslna vegna aksturs frá 15. febrúar 2009, og með bréfi, dags. 29. október 2009, um að fella niður greiðslur vegna aksturs frá og með 1. febrúar 2010, eru andstæðar grein 5.4 .1 í kjarasamningi Sjúkraliðafélags Íslands og Samtaka fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu. Enn fremur er viðurkennt að sjúkraliðar, sem starfa á Garðvangi í Garði, en eru búsettir í Reykja nesbæ, Sandgerði eða Vogum, eiga , samkvæmt grein 5.4.1 í kjarasamning i Sjúkraliðafélags Íslands og Samtaka fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu, rétt á því að stefndi sjái þeim fyrir ferðum til og frá vinnustað eða greiði þeim ferðakostnað og að slíkar ferðir teljist til vinnutíma að því er nemur flutningstíma frá mörkum næsta aðalíbúðarsvæðis til vinnustaðar. Stefndi, Garðvangur, greiði stefnanda , Sjúkraliðafélagi Íslands , 300.000 krónur í málskostnað. Eggert Óskarsson Arnfríður Einarsdóttir Kristjana Jónsdóttir Gísli Gíslason Guðni Á. Haraldsson