Félagsdómur

Ágreiningur aðila laut einkum að því hvort stefnda bæri að greiða starfsmönnum sínum laun þegar vinnu samkvæmt skipulögðu vinnufyrirkomulagi bæri upp á lögbundnum frídögum sem féllu á laugardaga eða sunnudaga, óháð því hvort vinnuframlag væri innt af hendi eða ekki. Félagsdómur komst að þeirri niðurstöðu að kröfur stefnanda ættu sér ekki stoð í kjarasamningi aðila. Þá gæti framkvæmd sem hefði skapast um greiðslur til starfsmanna, án tillits til kjarasamninga, þegar frídagar falla á virka daga ekki leitt til þess að fallast bæri á kröfur stefnanda. Var stefndi því sýknaður af kröfum stefnanda.

Ágreiningur aðila laut að því hvort stefndi hefði brotið gegn a-lið 4. gr. laga nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur með tilteknum skilaboð sem hann sendi starfsmanni sínum og með uppsögn á ráðningarsamningi hans. Félagsdómur féllst á kröfur stefnanda meðal annars með vísan til þess að umrædd skilaboð hefðu ótvírætt borið með sér að starfsmaðurinn myndi þurfa að láta af störfum hjá stefnda myndi hann ekki endurskoða ekki afstöðu sína um aðild að stéttarfélagi. Þá var stefnda gert að greiða sekt í ríkissjóð.

Ágreiningur aðila laut að launaflokksröðun A, tónlistarskólakennara, samkvæmt kjarasamningi aðila. K byggði á því að A ætti rétt á grunnröðun í launaflokk 137 og að samkvæmt greinum 1.3.1 og 1.3.3 í kjarasamningi ætti hún að fá viðbótarlaunaflokka vegna framhaldsmenntunar. Skyldi A því raðast í launaflokk 149 að teknu tilliti til 12 launaflokka vegna símenntunar, kennsluferils og launapotts. S mótmælti kröfum K og hélt því fram að réttur til viðbótarlauna vegna framhaldsmenntunar skapaðist ekki fyrr en starfsmaður hefði lokið þriggja ára grunnnámi á háskólastigi. Félagsdómur byggði á því að þar sem að A hefði raðast sem tónlistarskólakennari III á grundvelli burtfararprófs, sbr. skýringarákvæði við grein 1.3.1 í kjarasamningi aðila, ætti hún rétt á viðbótarlaunum samkvæmt grein 1.3.3 fyrir hvert fullt námsár eftir að því prófi hefði verið lokið. Þá væri ágreiningslaust að A hefði lokið fimm námsárum frá háskólum sem uppfylltu skilyrði greinarinnar. Var því fallist á kröfur stefnanda.

Ágreiningur aðila laut að lögmæti verkfalla sem LSS hafði boðað í þremur stofnunum sem veita heilbrigðisþjónustu og skyldu að hluta til hefjast 7. apríl 2025. Framkvæmd boðaðra verkfalla var mismunandi á milli þeirra stofnana sem um ræddi, en í öllum tilvikum var gert ráð fyrir því að „sjúkraflutningum á lofti, láði og legi sem flokkast undir F4“ yrði ekki sinnt á tilteknum tímum. Í taldi að verkföllin væru að þessu leyti ekki nægilega afmörkuð og í ósamræmi við lög nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna. Félagsdómur taldi að sjúkraflutningar, án tillits til forgangs, féllu undir starfsskyldur félagsmanna LSS. Að virtum málatilbúnaði aðila og þeim gögnum sem höfðu verið lögð fyrir dóminn var ekki talið unnt að aðgreina þá sjúkraflutninga sem boðaðar aðgerðir tóku til með svo afgerandi hætti frá öðrum starfsskyldum félagsmanna að raunhæft væri að framfylgja þeim. Voru boðuð verkföll að þessu leyti talin ólögmæt. Þar sem atkvæðagreiðslur félagsmanna höfðu tekið til allra þátta sem fram komu í verkfallsboðunum og voru ekki bundnar við þessa aðgerð var vinnustöðvunin í heild sinni talin ólögmæt.

B krafðist viðurkenningar á að A ætti rétt á launum í veikindaforföllum í allt að 273 daga á hverjum tólf mánuðum samkvæmt kjarasamningi. Í dómi Félagsdóms var vísað til þess að samkvæmt grein 12.2.5 í kjarasamningi skyldi við mat á veikindarétti starfsmanns ekki aðeins líta til starfstíma hjá núverandi vinnuveitanda heldur einnig telja þjónustualdur hjá öðrum stofnunum ríkisins, sveitarfélögum og sjálfseignarstofnunum sem kostaðar eru að meirihluta með almannafé. A hafði starfað í innan við þrjá mánuði hjá sveitarfélaginu C en hafði áður starfað í meira en tólf ár hjá launagreiðendum sem falla undir fyrrgreint ákvæði. Ekki var talið að sú afstaða S að líta bæri fram hjá fyrri þjónustualdri þar sem rof hefði orðið á ráðningarsambandi A á síðustu tólf mánuðum áður en hóf störf hjá sveitarfélaginu C fengi stoð í orðalagi greinar 12.2.5. Þá gæti umfjöllun í dreifibréfi fjármálaráðuneytisins ekki stutt málatilbúnað S. Var viðurkenningarkrafa B því tekin til greina.

S krafðist viðurkenningar á að félagið hefði frá 1. febrúar 2024 farið með samningsaðild fyrir tilgreinda félagsmenn við gerð kjarasamnings við SA, vegna starfa þeirra sem hafnarverkamenn hjá EÍ ehf. SA vísaði til þess að í gildi væri kjarasamningur við E þar sem samið hefði verið um forgangsrétt félagsmanna stéttarfélagsins til umræddra starfa. Deilt var um þýðingu þessa en stefndi SA taldi að hann væri skuldbundinn til að viðurkenna aðeins eitt stéttarfélag sem lögformlegan samningsaðila á viðkomandi svæði og gæti því ekki gert kjarasamning við annað stéttarfélag um sömu störf. Í dómi Félagsdóms var rakið að ákvæði í kjarasamningum um forgangsrétt ættu sér langa sögu hér á landi og hefði í dómaframkvæmd verið talið að slík ákvæði samrýmdust tilgangi stéttarfélaga, sbr. 1. gr. laga nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur, og að slík ákvæði brjóti ekki í bága við félagafrelsis- og atvinnufrelsisákvæði stjórnarskrár. Vísað var til þess að forgangsréttarákvæði í kjarasamningi SA og E veitti félagsmönnum stéttarfélagsins tiltekinn rétt til vinnu fram yfir þá sem stæðu utan þess og væri atvinnurekandi skuldbundinn til að virða þann rétt. Að virtri dómaframkvæmd var ekki talið að venja hefði skapast í íslenskum vinnurétti til að leggja víðtækari skilning í forgangsréttarákvæði en leiðir af orðum þeirra, þannig að atvinnurekandi sé skuldbundinn til að gera einungis kjarasamning við viðkomandi stéttarfélag. Þá leiddi slík skuldbinding ekki af fyrirmælum í lögum og fengi jafnframt illa samrýmst 1. mgr. 5. gr. laga nr. 80/1938. Aftur á móti leiddi af dómaframkvæmd að SA væri skuldbundið til að semja ekki við annað stéttarfélag um forgang félagsmanna þess til sömu starfa. S hefði lýst því yfir að hann hygðist ekki semja við SA um forgangsrétt félagsmanna sinna til umræddra starfa og væru þeir þannig reiðubúnir til að þola þann missi í starfsöryggi sem leiðir af forgangsréttarákvæði í kjarasamningi SA og E. Að virtri 1. mgr. 5. gr. laga nr. 80/1938, tilgangi og hlutverki S samkvæmt samþykktum, sem og því að þeir félagsmenn sem um ræðir eru óbundnir af gildandi kjarasamningi SA og E, var krafa S tekin til greina.